صفحه 169

مسئله 1080- مستحب است نمازهاى واجب خصوصاً نمازهاى يوميه را به جماعت بخوانند و در نماز صبح و مغرب و عشا، خصوصاً براى همسايۀ مسجد و كسى كه صداى اذان مسجد را مى‏شنود، بيشتر سفارش شده است.

مسئله 1081- در روايتى وارد شده است كه اگر يك نفر به امام جماعت اقتدا كند، هر ركعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز دارد، و اگر دو نفر اقتدا كنند هر ركعتى ثواب ششصد نماز دارد، و هر چه بيشتر شوند ثواب نمازشان بيشتر مى‏شود تا به ده نفر برسند، و تعداد آنان كه از ده نفر گذشت، اگر تمام آسمان‌ها كاغذ و درياها مركب و درخت‌ها قلم و جن و انس و ملائكه نويسنده شوند، نمى‏توانند ثواب يك ركعت آن را بنويسند.

مسئله 1082- حاضر نشدن به نماز جماعت از روى بى‏اعتنايى جايز نيست و سزاوار نيست انسان بدون عذر نماز جماعت را ترك كند.

مسئله 1083- مستحب است انسان صبر كند كه نماز را به جماعت بخواند و نماز جماعت از نماز اوّل وقت كه فرادى‏ خوانده شود بهتر است، و نيز نماز جماعتى را كه مختصر بخوانند از نماز فرادى كه آن را طول‏ بدهند بهتر مى‏باشد.

مسئله 1084- مستحب است كسى كه نمازش را فرادى‏ خوانده دوباره به جماعت بخواند، خواه امام شود يا مأموم، و اگر بعد بفهمد كه نماز اوّلش باطل بوده، نماز دوّم او كافى است.

مسئله 1085- اگر امام يا مأموم بخواهد نمازى را كه به جماعت خوانده دوباره به جماعت بخواند، در صورتى كه جماعت دوّم غير از اوّل باشد اشكال ندارد، و لازم نيست همه اشخاص جماعت دوّم غير از جماعت اوّل باشند، بنابراين يك امام جماعت مى‏تواند در دو مسجد نماز جماعت بخواند.

مسئله 1086- كسى كه در نماز وسواس دارد و فقط در صورتى كه نماز را با جماعت بخواند از وسواس راحت مى‏شود، بايد نماز را با جماعت بخواند.

صفحه 170

مسئله 1087- هيچ نماز مستحبّى را نمى‏شود با جماعت خواند، مگر نماز استسقاء و نماز جمعه و نماز عيد فطر و قربان.

مسئله 1088- موقعى كه امام جماعت نماز يوميّه مى‏خواند، هر كدام از نمازهاى يوميه را مى‏شود به او اقتدا كرد، و نيز اگر نماز يوميه‏اش را احتياطاً دوباره مى‏خواند، هر چند اين احتياط مستحبّى باشد، مأموم مى‏تواند به او اقتدا كند، گرچه نماز او نيز احتياطى باشد.

مسئله 1089- اگر امام جماعت قضاى نماز يوميه خود يا كس ديگر را مى‏خواند، گرچه براى آن پول گرفته باشد، مى‏شود به او اقتدا كرد و لازم نيست بداند كه از آن كس كه براى او قضا مى‏خواند نماز فوت شده يا نه.

مسئله 1090- امام و مأمومين بايد متّصل به يكديگر باشند و لازم نيست اتّصال از جلو باشد، بلكه اگر از طرف راست يا چپ به امام يا مأموم ديگر متّصل باشد، نمازش صحيح است؛ پس كسى‏ ه پشت ستون ايستاده است اگر از طرفى به امام يا مأموم ديگر متّصل باشد نمازش صحيح است، هرچند امام يا مأموم ديگر را نبيند و همچنين اگر صف‌هاى جماعت تا درب مسجد برسد نماز كسانى كه دو طرف درب ايستاده‏اند و صف جلو را نمى‏بينند اشكال ندارد.

مسئله 1091- جاى ايستادن امام بايد از جاى مأموم بلندتر نباشد، ولى اگر مكان امام مقدار كمى (تقريباً چهار انگشت بسته) بلندتر باشد اشكال ندارد و نيز اگر زمين سراشيب باشد و امام در طرفى كه بلندتر است بايستد، در صورتى كه سراشيبى آن زياد نباشد مانعى ندارد.

مسئله 1092- اگر جاى مأموم بلندتر از جاى امام باشد، در صورتى كه بلندى به مقدار متعارف باشد، مثل اين‌كه امام در صحن مسجد و مأموم در پشت‌بام بايستد، اشكال ندارد.

مسئله 1093- به‌واسطۀ بچه‏اى كه نماز او صحيح است، مأمومين مى‏توانند به يكديگر متّصل شوند.

مسئله 1094- بعد از تكبير امام، اگر صف جلو آمادۀ نماز، و تكبير گفتن آنان نزديك باشد، كسى كه در صف بعد ايستاده، مى‏تواند تكبير بگويد، ولى مستحب است كه صبر كند تا تكبير صف جلو تمام شود.

مسئله 1095- اگر بداند نماز افرادى كه او به‌واسطۀ آنها اتّصال دارد باطل است، نمى‏تواند اقتدا كند، ولى اگر شك داشته باشد مى‏تواند اقتدا نمايد.

مسئله 1096- هرگاه بداند نماز امام باطل است، مثلاً بداند امام وضو ندارد، گرچه خود امام ملتفت نباشد، نمى‏تواند به او اقتدا كند، ولى اگر اختلاف فتوا با يكديگر داشته باشند، گرچه از نظر او نماز امام باطل باشد، مى‏تواند اقتدا كند.

صفحه 171

مسئله 1097- اگر مأموم بعد از نماز بفهمد كه امام عادل نبوده يا به جهتى نمازش باطل بوده، مثلاً بى‏وضو نماز خوانده، نمازش صحيح است.

مسئله 1098- اگر در بين نماز شك كند كه اقتدا كرده يا نه، اگر بنايش بر جماعت خواندن بوده و احتمال دهد كه از روى فراموشى نيّت جماعت نكرده است، نماز را به نيّت جماعت تمام كند.

مسئله 1099- انسان در بين نماز جماعت مى‏تواند نيّت فرادى‏ كند، خواه از اوّل نيّت داشته باشد يا نه و يا عذرى برايش پيش بيايد يا نه.

مسئله 1100- اگر مأموم بعد از حمد و سورۀ امام نيّت فرادى‏ كند، لازم نيست حمد و سوره را بخواند، ولى اگر پيش از تمام شدن حمد و سوره نيّت فرادى نمايد، بايد مقدارى را كه امام نخوانده بخواند.

مسئله 1101- اگر در بين نماز جماعت نيّت فرادى نمايد، نمى‏تواند دوباره نيّت جماعت كند، ولى اگر مردّد شود كه نيّت فرادى كند يا نه و بعد تصميم بگيرد نماز را با جماعت تمام كند، اشكال ندارد.

مسئله 1102- اگر شك كند كه نيّت فرادى كرده يا نه، بنا بگذارد كه نيّت فرادى نكرده است.

مسئله 1103- اگر موقعى كه امام در ركوع است اقتدا كند و به ركوع امام برسد، گرچه ذكر امام تمام شده باشد نمازش به طور جماعت صحيح است و يك ركعت حساب مى‏شود، امّا اگر به مقدار ركوع خم شود و به ركوع امام نرسد يا شك كند كه به ركوع امام رسيده يا نه، نمازش به طور فرادى صحيح مى‏باشد و يك ركعت حساب مى‏شود، ولى مى‏تواند آن را بشكند و در ركعت بعد اقتدا كند.

مسئله 1104- اگر موقعى كه امام در ركوع است اقتدا كند و پيش از آنكه به ركوع رود امام سر از ركوع بردارد، بايد نماز را فرادى تمام كند، ولى مى‏تواند نماز را بشكند و در ركعت بعد اقتدا كند.

مسئله 1105- اگر اوّل نماز يا بين حمد و سوره اقتدا كند و پيش از آنكه به ركوع رود، امام سر از ركوع بردارد، نماز او به طور جماعت صحيح است و بايد ركوع كند و خود را به امام برساند.

مسئله 1106- اگر موقعى برسد كه امام مشغول خواندن تشهّد آخر نماز است، چنانچه بخواهد به ثواب جماعت برسد، بايد بعد از نيّت و گفتن تكبيرة الاحرام بنشيند و تشهّد را با امام بخواند ولى سلام را نگويد و صبر كند تا امام سلام نماز را بدهد، بعد بايستد و بدون آنكه دوباره تكبير بگويد، حمد و سوره را بخواند و آن را ركعت اوّل نماز خود حساب كند.

صفحه 172

مسئله 1107- مأموم نبايد جلوتر از امام بايستد، بلكه بايد مساوى يا قدرى عقب‏تر از امام بايستد، و چنانچه قد او بلندتر از امام باشد به طورى كه در ركوع و سجودش جلوتر از امام قرار مى‏گيرد، اشكال ندارد.

مسئله 1108- در نماز جماعت بايد بين مأموم و امام پرده و شيشه و مانند آنها فاصله نباشد و همچنين است بين انسان و مأموم ديگرى كه انسان به‌واسطۀ او به امام متّصل شده است، ولى اگر امام مرد و مأموم زن باشد، چنانچه بين آن زن و امام يا بين آن زن و مأموم ديگرى كه‏ رد است و زن به‌واسطۀ او به امام متّصل شده است پرده و مانند آن باشد، اشكال ندارد.

مسئله 1109- اگر بعد از شروع به نماز، بين مأموم و امام يا بين مأموم و كسى كه مأموم به‌واسطۀ او متّصل به امام است، پرده يا چيز ديگرى فاصله شود، نمازش فرادى مى‏شود و صحيح است.

مسئله 1110- اگر بين مأموم و امام و يا كسى كه مأموم به‌واسطۀ او به امام متّصل است يك قدم بزرگ (تقريباً يك متر و نيم) فاصله باشد، اشكال ندارد و اگر سهواً يا جهلًا فاصله بيشتر شود نمازش به طور فرادى صحيح است. (در اتّصال از جلو، فاصله را بايد از جاى سجدۀ مأموم تا جاى ايستادن امام و يا كسى كه مأموم به‌واسطۀ او به امام متّصل است حساب كرد.)

مسئله 1111- اگر نماز همۀ كسانى كه در صف جلو هستند تمام شود، نماز صف بعد فرادى مى‏شود و صحيح است.

مسئله 1112- اگر در ركعت دوّم اقتدا كند، در قنوت و تشهّد از امام متابعت مى‏كند و بهتر است موقعى كه امام تشهّد را مى‏خواند نيم‏خيز بنشيند و تشهّد را نيز بخواند و بعد از تشهّد با امام برخيزد و حمد و سوره را بخواند و اگر براى سوره وقت ندارد حمد را تمام كند و در ركوع يا سجده خود را به امام برساند.

مسئله 1113- اگر موقعى كه امام در ركعت دوّم نماز چهار ركعتى است اقتدا كند، بايد در ركعت دوّم نمازش كه ركعت سوّم امام است بعد از دو سجده بنشيند و تشهّد را بخواند و برخيزد، و چنانچه براى گفتن سه مرتبه تسبيحات وقت ندارد، يك مرتبه بگويد و در ركوع يا سجده خود را به امام برساند.

مسئله 1114- اگر امام در ركعت سوّم يا چهارم باشد و مأموم بداند كه اگر اقتدا كند و حمد را بخواند به ركوع امام نمى‏رسد، مى‏تواند صبر كند تا امام به ركوع رود بعد اقتدا نمايد، و مى‏تواند هم اقتدا كند و حمد را بخواند و در ركوع يا سجده خود را به امام برساند.

صفحه 173

مسئله 1115- اگر در ركعت سوّم يا چهارم امام اقتدا كند، بايد حمد و سوره را بخواند و اگر براى سوره وقت ندارد، بايد حمد را تمام كند و در ركوع يا سجده خود را به امام برساند.

مسئله 1116- كسى كه مى‏داند اگر سوره را بخواند در ركوع به امام نمى‏رسد، سوره را نخواند، ولى اگر خواند نمازش صحيح است.

مسئله 1117- اگر امام ايستاده باشد و مأموم نداند كه در كدام ركعت است، نمى‏تواند اقتدا كند.

مسئله 1118- اگر به خيال اين‌كه امام در ركعت اوّل يا دوّم است حمد و سوره نخواند و بعد از ركوع بفهمد كه در ركعت سوّم يا چهارم بوده نمازش صحيح است، ولى اگر پيش از ركوع بفهمد بايد حمد و سوره را بخواند، و اگر وقت ندارد، فقط حمد را بخواند و در ركوع يا سجده خود را به امام برساند.

مسئله 1119- اگر به خيال اين‌كه امام در ركعت سوّم يا چهارم است حمد و سوره بخواند و پيش از ركوع يا بعد از آن بفهمد كه در ركعت اوّل يا دوّم بوده، نمازش صحيح است.

مسئله 1120- اگر موقعى كه مشغول نماز واجب يا مستحب است جماعت برپا شود، چنانچه اطمينان ندارد كه اگر نماز را تمام كند به جماعت برسد، مستحب است نماز را رها كند و مشغول نماز جماعت شود.

مسئله 1121- اگر نماز امام تمام شود و مأموم مشغول تشهّد يا سلام باشد، لازم نيست نيّت فرادى كند.

مسئله 1122- كسى كه يك ركعت از امام عقب مانده، وقتى امام تشهّد ركعت آخر را مى‏خواند مى‏تواند برخيزد و نماز را تمام كند و مستحب است نيم‏خيز بنشيند تا امام سلام نماز را بگويد و بعد برخيزد.